ใครกันที่ “เหี้ยม” ?

โดย ปราปต์ บุนปาน
(ที่มา คอลัมน์สถานีคิดเลขที่ 12 หนังสือพิมพ์มติชนรายวัน ฉบับประจำวันที่ 5 มกราคม 2555)

ปีใหม่ 2555 อาจเริ่มต้นขึ้นอย่างสุขสันต์ ลั้ลลา สำหรับคนไทยหลายคน

แต่คงไม่ใช่ทุกคน

อย่างน้อยก็สำหรับนักศึกษาธรรมศาสตร์คนหนึ่งผู้ใช้นามแฝงว่า "ก้านธูป"

"ก้านธูป" เคยทำ เคยโพสต์ข้อความอะไรไว้ในโลกอินเตอร์เน็ต

ควรปล่อยให้กระบวนการยุติธรรมเป็นผู้พิสูจน์ "ความถูก-ผิด" ของเธอ

ตามประจักษ์พยาน ข้อเท็จจริง และบริบทของสังคม

หลังจากมีผู้แจ้งความเด็กสาวใน "ข้อหาร้ายแรง"

และเจ้าหน้าที่ตำรวจก็ออกหมายเรียกให้เจ้าตัวเดินทางไปรับทราบข้อกล่าวหาในวันที่ 11 กุมภาพันธ์ 2555 เรียบร้อยแล้ว

ที่อยากฝากไว้ให้คิดเกี่ยวกับกรณีนี้ ก็คือ

เมื่อ "ก้านธูป" ต้องเข้าไปพิสูจน์ความบริสุทธิ์ของตนเองในระบบกระบวนการยุติธรรม

บรรดา "ศาลเตี้ย" ตลอดจน "กระบวนการล่าแม่มด" นอกระบบ ที่คอยคุกคามสิทธิเสรีภาพ

เช่น การเปิดโปง "ข้อมูลส่วนตัวที่พึงปกปิด" ของเยาวชนรายนี้ ให้โหมกระพือไปอย่างลุกลามรวดเร็ว ในหมู่ผู้เกลียดชังหรือรับไม่ได้กับทรรศนะของเธอ

ก็ไม่ควรจะบังเกิดขึ้น และหากเกิดขึ้นมาแล้ว ก็สมควรยิ่งที่จะยุติลงไป

ที่สำคัญคือ สื่อมวลชนเองก็ไม่ควรเข้าไปร่วมวง "ไล่ล่าแม่มด" ด้วยท่าที "โหดเหี้ยม" กับเขาเสียเอง

อีกประเด็นหนึ่งซึ่งคงต้องย้ำเตือนกันก็ได้แก่

ข้อเท็จจริงที่ว่ากระบวนการยุติธรรมผ่าน "ตำรวจ-อัยการ-ศาล-เรือนจำ" นั้น

ถือเป็นกลไกหนึ่ง ที่รัฐชาติต่างๆ ใช้จัดการ-กล่อมเกลาทางอุดมการณ์ต่อผู้คนหรือสมาชิกของตน

ไม่ต่างอะไรกับ "สถาบันการศึกษา" ซึ่งทำหน้าที่คล้ายคลึงกัน

ทว่าระดับการบังคับควบคุมอาจ "รุนแรง-เข้มงวด" น้อยกว่า

ด้วยอัตรา "ความลึกซึ้ง-ซับซ้อน" ทางความคิดจิตใจที่มากกว่า

ในกรณีละม้ายกัน ซึ่งเคยเกิดขึ้นก่อนหน้านี้

ดูเหมือน "ครู" ในมหาวิทยาลัยไทยบางแห่ง จะไม่เชื่อมั่นกับศักยภาพของตนเองในฐานะ "กลไกรัฐ" มากนัก

ยามต้องเผชิญหน้ากับ "ศิษย์" ที่คิดต่างจากอุดมการณ์รัฐ/อุดมการณ์หลัก

นำไปสู่การผลักภาระให้กลไกอื่น อาทิ กระบวนการยุติธรรม

หรือหนักกว่านั้น ก็ตัดหาง "ศิษย์" ปล่อยวัด จนต้องลอยเคว้งคว้างกลางกระแสความขัดแย้งอันเชี่ยวกรากไปเลยอย่างน่าเสียดาย

อย่างไรก็ตาม สำหรับกรณีของ "ก้านธูป" ดูเหมือนว่า "ครูใหญ่ๆ" หลายคนในมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ จะเชื่อมั่นกับศักยภาพของตนเองมากกว่า "ครู" ในมหาวิทยาลัยอื่นๆ

เมื่อ "ครูๆ" เขาเชื่อกันเช่นนั้น

สังคมไทยและกลไกรัฐส่วนอื่นๆ ก็คงไม่จำเป็นต้องลงมือกับ "ศิษย์" โดย "โหดเหี้ยม" แต่อย่างใด

อนึ่ง คนเป็น "นักศึกษา" ล้วนมีพันธะยากหลีกเลี่ยง ในการเรียนรู้หรือปรับตัวเข้าหา "อำนาจ" ที่ "เหนือ" และ "มาก" กว่า (เช่น อาจารย์ หรือ เพื่อนฝูงในมหาวิทยาลัย เป็นต้น)

แต่หากเรา "เหี้ยม" กับ "นักศึกษา" เสียแล้ว

เขาและเธอก็อาจจะไม่อยากเป็น "นักศึกษา" อีกต่อไป